پسوریازیس چیست؟
بیماری پسوریازیس (Psoriasis) که با نام‌های بیماری صدف پوستی یا صدفک هم شناخته میشود یک بیماری التهابی مزمن پوستی است که به علت اختلال در سیستم ایمنی آغاز میشود و با پلاک های قرمز و پوسته پوسته مشخص می شود. در هر نقط‌ه ای از بدن مانند زانو، آرنج یا پوست میتواند مشاهده شود و با سایر شرایط جسمی جدی مانند دیابت، بیماری های قلبی و افسردگی در ارتباط است. برای بعضی از افراد فقط آزاردهنده است، اما برای بعضی دیگر این بیماری بخصوص اگر با ورم مفاصل همراه باشد، باعث از کار افتادگی میشود. باید بدانید در عارضه پسوریازیس، بلوغ سلول‌‌ها سرعت میگیرد و فقط سه الی چهار روز طول می‌‌کشد.
پسوریازیس ۲ تا ۴ درصد از مردان و زنان را مبتلا می کند. می تواند در هر سنی از جمله دوران کودکی شروع شود و اوج شروع آن در سنین ۱۵-۲۵ سالگی و ۵۰-۶۰ سالگی است. معمولا تا آخر باقی بماند و از نظر وسعت و شدت در نوسان است. به ویژه در قفقازی ها شایع است اما ممکن است افراد از هر نژادی را تحت تاثیر قرار دهد. حدود یک سوم بیماران مبتلا به پسوریازیس دارای اعضای خانواده مبتلا به پسوریازیس هستند. مشخصات ژنتیکی افراد بر نوع پسوریازیس و پاسخ آن به درمان تأثیر می گذارد.
آیا پسوریازیس سرطان است؟
خیر! پسوریازیس یک بیماری خودایمنی مزمن پوستی است که در بالا و ادامه مفصل توضیح داده شده است..
علت بیماری پسوریازیس چیست؟
علت اصلی بیماری پسوریازیس هنوز مشخص نشده اما نوعی بیماری خود ایمنی است و با سیستم ایمنی بدن، سلول‌های T و دیگر گلبول‌های سفید خون به نام نوتروفیل‌ها در ارتباط است. سلول‌های بیش از حد فعال T، باعث افزایش تولید سلول‌های پوست، سلول‌های T بیشتر و سایر سلول‌های سفید خون، به خصوص نوتروفیل‌ها می‌شوند. این عوامل باعث قرمزی پوست و ضایعات پوستی می‌شوند. رگ‌های خونی موجود در مناطق آسیب‌دیده پسوریازیس باعث ایجاد قرمزی در این ضایعات پوستی می‌شوند.
این فرآیند تبدیل به یک چرخه مداوم میشود که در آن سلول‌های پوستی جدید به سرعت در حال حرکت به سمت لایه خارجی پوست هستند. این اتفاق ممکن است طی روزها یا هفته‌ها به طول انجامد. در حالت عادی پوست بدن حدود یک ماه زمان نیاز دارد تا تعویض کامل صورت بگیرد اما این مسئله در افرادی که مبتلا به این عارضه هستند جمعا ۳-۴ روز طول می کشد. محرک های بروز پسوریازیس عبارتند از:
- عفونت‌های ویروسی و باکتریایی
- تغییرات هورمونی نیز در این مشکل می تواند موثر باشد.
- سیگار کشیدن: به هیچ وجه به سراغ سیگار نروید.
- چاقی: از فست فود، گوشت قرمز، مواد غذایی فرآوری شده و چربی‌های اشباع شده دوری کنید و روغن ماهی، امگا ۳، ویتامین دی، شیر سویا و آلوئه ورا نیز بهتر است استفاده کنید. رسیدن به وزن متناسب میتواند باعث بهبود علائم شود.
- استرس: آرامش را به زندگی خود بازگردانید و به دنبال یوگا و مدیتیشن بروید.
- سابقه خانوادگی
علایم بیماری پسوریازیس
علائم پسوریازیس بیشتر در نواحی آرنج، زانو و پوست سر بروز می‌کند ولی ممکن است نواحی دیگر نیز درگیر شوند.
- فلسی شدن پوست به همراه پینه‌های زبر قرمز یا صورتی برآمده
- پوست خشک و ترک‌خورده که ممکن است خونریزی کند
- خارش و سوزش و درد روی پوست
- ضخیم شدن و برآمدگی ناخن‌ها
- تاول‌های پر از چرک روی لکه‌های قرمز پوست (در موارد نادر)
مشخصات ضایعات پوستی پسوریازیس
پسوریازیس معمولاً با پلاک‌های قرمز و پوسته‌دار به طور متقارن توزیع شده با لبه‌های کاملاً مشخص ظاهر میشود. پوسته معمولاً سفید نقره‌ای است، به جز در چین‌های پوستی که پلاک‌ها اغلب براق با سطح مرطوب می باشد.
شایع ترین نقاط درگیر، پوست سر، آرنج و زانو هستند، اما هر بخشی از پوست ممکن است درگیر شود. پلاک ها اگر درمان نشوند بسیار پایدار هستند. خارش در این بیماری اغلب خفیف است، اما ممکن است در برخی بیماران شدید باشد، که منجر به چرمی شدن پوست و شقاق پوستی دردناک شود. هنگامی که پلاک‌های پسوریازیس از بین می‌روند، ممکن است لکه‌های قهوه‌ای یا کم‌رنگی باقی بگذارند که انتظار می‌رود طی چند ماه محو شوند.
انواع پسوریازیس
- پسوریازیس خالدار یا پسوریازیس قطره‌ای
- پسوریازیس ناخن
- پسوریازیس ولگاریس یا پسوریازیس پلاکی
- پسوریازیس معکوس (صدف پوستی)
- پسوریازیس پوست سر
- پسوریازیس پوسته‌ای
- پسوریازیس مفصلی یا آرتریت پسوریاتیک
- پسوریازیس اریترودرمیک
درجه بندی بیماری پسوریازیس
- خفیف: درگیری کمتر از سه درصد از بدن
- متوسط: درگیری بین ۳ تا ۱۰ درصد از بدن
- شدید: درگیری بیش از ۱۰ درصد از بدن
بیماری پسوریازیس زمینه‌ساز کدام بیماری‌ها است؟
- بیماری قلب و عروقی
- سندروم متابولیک
- بیماری پارکینسون
- اختلالات چشم
- دیابت نوع ۲
- فشار خون بالا
- بیماری کلیوی
- بیماری اعصاب و روان
تشخیص بیماری پسوریازیس
شما برای تشخیص قطعی باید به پزشک مراجعه کنید. ایشان معمولا با بررسی علائم و یک معاینه فیزیکی ساده، این بیماری را تشخیص می‌دهد. اگر احتمال می‌دهید که به پسوریازیس مبتلا هستید؛ حتما به پزشک مراجعه کنید تا پس از تشخیص قطعی درمان شما آغاز شود و در صورتی که علائم و نشانه‌های شما رو به وخامت است یا درمان نتیجه‌بخش نبوده، حتما از مشاوره‌های پزشکی راهنمایی و کمک بگیرید. ممکن است به داروهای مختلف یا ترکیبی از درمان‌های لازم برای مدیریت پسوریازیس نیاز داشته باشید.
درمان بیماری پسوریازیس
۱.درمان‌های موضعی (Topical treatments)
کرم ها و پمادهایی که روی پوست بیمار استعمال می‌شوند که در پسوریازیس خفیف میتواند از خشکی، فلسی شدن و ترک پوست جلوگیری کند.
در موارد شدیدتر برای درمان‌های موضعی از کرم و پمادهای حاوی ترکیبات نفتی از جمله دیررانول، تزارتون و ترکیبات ویتامین دی مانند کلسپتریول، کلسیتریول یا تاکالسیتول استفاده میشود. همچنین پماد حاوی ترکیب کورتیکواستروئید نیز در برنامه درمانی قرار میگیرد.
برای درمان پسوریازیس سر از لوسیون‌های مخصوص استفاده میشود که حاوی اسید سالیسیلیک، زغال، گوگرد و کورتیکواستروئید هستند. شامپوهای ضد شوره و ضد ریزش مو و ویتامین دی نیز می‌توانند برای درمان پوست کف سر نقش مؤثری باشند.
دوش گرفتن به آرامش پوست ملتهب کمک می‌کند و سلول‌های خشک شده روی سطح پوست را می‌شوید. از صابون‌های خشک و عطری که چربی پوست را از بین می‌برند، استفاده نکنید. توصیه میشود در استحمام از آب ولرم به جای آب داغ استفاده کنید. همچنین استفاده از خواص روغن های گیاهی طبعیی برای نرم کردن و رطوبت رسانی بسیار به شما کمک می کند.
بعد از حمام از لوسیون‌های ضد حساسیت و انواع کرم های مرطوب کننده استفاده کنید. فراموش نکنید که در فصل‌های سرد و خشک باید بیشتر مراقب پوست خود باشید. بهتر است برای جلوگیری از حساسیت احتمالی از هرگونه محصولات عطری دوری کنید.
۲.نور درمانی (phototherapy)
در این نوع درمان، پوست در معرض انواع خاصی از پرتوهای ماورای بنفش قرار میگیرد. فتوتراپی در مراکز تخصصی پوست انجام میشود. گفته شده نور طبیعی خورشید نیز برای درمان مفید است. در واقع این اشعه آنچه باعث رشد سریع سلولی میشود را از بین می‌برد. در موارد شدید و پیشرفته بیماری پسوریازیس از داروهای خود ایمنی استفاده میشود.
۳.درمان سیستمیک (Systemic therapy)
در این درمان انواع داروهای خوراکی و تزریقی برای بیمار تجویز میشود.